گلچینی بازسازی شده به همت محدثان پیشین
چاپ نخست کتاب «ترجمه کتاب الوصیه» تالیف ابوموسی عیسی‌بن مستفاد بجلی با ترجمه عبدالحسین طالعی از سوی کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی(ع) – عروج اندیشه منتشر و روانه بازار نشر شد. این اثر که روایات ابوموسی عیسی‌بن مستفاد بجلی از امام موسی کاظم(ع) است، ۳۶ حدیث از اصول روایی معتبر شیعه را ترجمه و تحقیق می‌کند.از جمله این آثار، کتاب وزین «الوصیه» تالیف علی‌بن مستفاد بجلی متوفی ۲۲۰ هجری قمری است که از یاران حضرت امام کاظم(ع) بود و از محضر آن امام همام کسب فیض کرد. متاسفانه اصل این اثر گران‌سنگ تاکنون به دست نیامده، اما خوشبختانه بعضی از روایات آن در کتاب‌های مختلف باقی مانده است.
محقق معاصر، شیخ قیس بهجت عطار، بر مبنای ۳۶ حدیث از آن ـ‌‌که با تلاش فراوان چندین ساله در منابع معتبر دیگر یافته‌ـ به بازسازی و تدوین مجدد بخش‌هایی از آن پرداخته است. این محقق علاوه بر کتاب‌های «کافی» نوشته ثقه‌الاسلام کلینی و «خصائص‌الائمه» نوشته شریف رضی، به شش نسخه از کتاب «طُرَف» نوشته سیدبن طاووس و سه نسخه خطی از کتاب «مصباح‌الانوار» نوشته شیخ هاشم‌بن محمد رجوع کرده و اختلاف نسخه‌ها را در پانویس‌ها یادآور شده است. همچنین مقدمه مبسوطی آورده که در باب عیسی‌بن مستفاد، اثبات اعتبار و وثاقت رجالی او، نقد برخی منابع رجالی در این زمینه، شناسایی او در حد ممکن و مقدور، شناخت کتاب الوصیه و منابعی که با واسطه یا بدون واسطه یا غیرمستقیم از آن نقل کرده‌اند.
درون مایه کتاب الوصیه، شامل حقایقی بس گران‌سنگ است که نسل امروز باید بداند و از آنها آگاه شود. بی‌خبری از این‌گونه حقایق والای ولایت، راه را بر هجوم فکری دیگران گشوده است. بنابراین، باید دریچه‌ای از این مطالب مستند و معتبر حدیثی و تاریخی بر روی جوانان گشود تا بخوانند و بدانند که بر سر این دین، چه‌ها رفته و این امانت گرانقدر الهی با چه خون دل خوردن‌ها به دست ما رسیده است.
بر اساس مطالب کتاب، «سابقه وصایت، به ابتدای آفرینش انسان می‌رسد. آدم ابوالبشر(ع) فرزندش را به عنوان وصی خود برگزید و این سنت الهی در تمام پیامبران تداوم یافت.
در میان تمام پیامبران، حضرت محمد مصطفی(ص) به امر الهی، به عنوان آخرین پیام‌آور برگزیده شد. آن جناب نیز برادر و پسر عموی خود امیرالمومنین(ع) را به وصیت و امامت برگزید. البته تمام دشواری‌هایی که آن جانشینان بحق با آن روبه‌رو بودند، این وصی بحق نیز به اندازه تمام آنان بلکه بیشتر، با آنها مواجه شد.»
رسول خدا(ص) ـ‌به زبانی حق‌گو که کلامی جز وحی از آن صادر نشد‌ـ فرمود: «هر پیامبری را وصی و وارثی است و علی وصی و وارث من است». پیامبر(ص) این سخن را در آغاز دعوت خود در «یوم‌الدار» تا آخرین روزهای عمر خود و به روز غدیر، به شیوه‌های گونا‌گون تکرار کرد. احادیث فراوان بر این حقیقت گواهی دارند که در بسیاری از کتاب‌های فریقین به آن اشاره نیز شده است.
در این باب، کتاب‌های مستقلی نیز نوشته شده که یکی از کهن‌ترین این کتاب‌ها از اصحاب امامان معصوم(علیهم‌السلام) که بخش عمده‌ای از آن به دست ما رسیده «کتاب الوصیه» نوشته عیسی‌بن مستفاد بجلی است. پیش از آن یا همزمان با آن، آثاری دیگر در این زمینه نوشته شده که به دست ما نرسیده و فقط نام آنها در منابع کتابشناسی باقی مانده است، از جمله: هشام‌بن حکم (متوفی ۱۹۹)، محمدبن سنان(متوفی ۲۲۰) و علی‌بن مهزیار.
عیسی‌بن مستفاد، از بزرگانی است که تاریخ، توجهی به ثبت نکات مربوط به او نشان نداده است. از این‌رو، سال دقیق تولد او را نمی‌دانیم، ولی از آنجا که احادیثی از امام کاظم(ع) روایت کرده، می‌توانیم به یقین بگوییم که در سال ۱۶۰ هجری در قید حیات بوده است.
امام کاظم(ع) با چند تن از خلفای عباسی معاصر بوده که در مرحله نخست آن (سال ۱۴۸ـ۱۷۰) حضرتش با بخشی از خلافت منصور، تمام دوره مهدی عباسی و تمام دوره هادی عباسی و در مرحله دوم (۱۷۰ـ۱۸۳) با هارون‌الرشید هم‌عصر بود.
بر ما روشن نیست که عیسی‌بن مستفاد در کدام مرحله، این احادیث را از امام کاظم(ع) فرا گرفته است. احتمال دارد که او در ضمن سفرهای حج در مدینه یا در ضمن فواصل زندان‌ها و دستگیری‌های آن حضرت در بغداد، به حضور آن جناب می‌رسیده و احادیث را فرا می‌گرفته است. به هر حال، براساس دلایل مختلف، می‌توان گفت که عیسی‌بن مستفاد در سال ۱۶۰ هجری قمری در قید حیات بوده است و به شهادت دانشمندان علم رجال، وی در سال ۲۲۰ همزمان با شهادت امام جواد(ع) درگذشته است.
برخی از احادیث کتاب حاضر، در دو یا چند منبع از منابع یاد شده، آمده‌اند، از جمله آنچه سیدبن طاووس و شیخ هاشم نقل کرده است. از این نقل‌قول‌های مستقیم برمی‌آید که اصل کتاب الوصیه، حدود چهار قرن در دسترس دانشمندان امامیه بوده است.
افزون بر اینان، گروهی از محدثان شیعه، احادیث عیسی‌بن مستفاد را ـ‌به نقل از آن منابع‌ـ در آثار خود آورده‌اند، مانند: سیدهاشم بحرانی در کتاب «التحفه البهیه فی اثبات الوصیه»، بیاضی عاملی در کتاب «الصراط المستقیم» و علامه محمدباقر مجلسی در کتاب «بحارالانوار».
مجموع آنچه در این منابع از کتاب الوصیه عیسی‌بن مستفاد نقل شده، ۳۶ حدیث است که در این کتاب، به ترتیب زمان وقوع رویدادها آمده است. بدین ترتیب می‌توان این مجموعه را گلچینی بازسازی شده از کتاب الوصیه دانست که به همت محدثان پیشین، به دست ما رسیده است و در این اثر به آگاهی مخاطب می‌رسد.
چاپ نخست «ترجمه کتاب الوصیه» با شمارگان ۳۰۰۰ نسخه، ۱۶۰ صفحه و بهای ۲۰۰۰۰ ریال راهی بازار نشر شد.