نامه حضرت امیر علیه‌السلام به مالک اشتر ترجمۀ محمدابراهیم بدایع نگار تهرانی

کتاب عهدنامه مالک اشتر ترجمۀ محمدابراهیم بدایع نگار تهرانی با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد شادروی منش و محمود عابدی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.

نامۀ امام علی بن ابی طالب (ع) به مالک اشتر نخعی، معروف به «عهد» یا «فرمان مالک اشتر» جامع ‌ترین نامه ‌ای است که سید رضی در کتاب شریف نهج البلاغه از آن حضرت آورده و در آن بیش از دیگر نامه ‌ها به مسائل جامعه و ارکان حکومت پرداخته شده است. عهدنامه را از دیرزمان، چندین بار به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند، یکی از این ترجمه‌ هاست، برگردان محمّد ابراهیم نواب تهرانی (د: ۱۲۹۹ ق.) که آن را از بهترین و استادانه ‌ترین نثرهای عصر قاجار شمرده‌اند.

عهدنامه امام (ع) از زمان صدور تا روزگار بدایع نگار، مخاطبان گونه گونی یافته است، این تنوع و تفاوت مخاطبان با مترجمان و نوع ترجمۀ آنان نیز در پیوند است. مترجمان متعدد عهدنامه به زبان فارسی متفاوت می زیسته اند، خود را و جهان را از دریچه های گوناگون می دیده اند، از نظر علمی و ادبی و بینش دینی یا یکدیگر تفاوت داشته اند، و از این رو هریک به دلیل و انگیزۀ مخصوص به ترجمۀ عهدنامه روی آورده اند. بیشتر این ترجمه ها از اواخر دورۀ صفویان (پس از ۱۰۵۰ ) بدین سوی پدید آمده اند.

بدایع نگار عهدنامه را به سال ۱۲۷۳ ق به نام ناصرالدین شاه قاجار ترجمه کرد. او در آن هنگام سی و سه سالگی، با بسیاری از متون مهم فارسی، از جمله ترجمۀ تاریخ یمینی و تاریخ جهانگشای جوینی که ظاهراً در مکتب خانه ها و حوزه های اختصاصی بزرگ زادگان تدریس می شد، آشنا بود. از این گذشته او، در آن روز بیش از ده سال در بدایع نگاری سابقه داشت؛ بنابراین قدرت و مهارت او در آداب ترسل و انشا به حدی بود که تحسین معاصران را برانگیزد و سال ها بعد، استاد ملک الشعرا بهار سبک او را در این رساله «ممدوح و مطبوع» و از نوع نثر جرفادقانی، مترجم تاریخ یمینی دریابد و اقرار کند که از نثرهای ساده و فنی قرون متوسط و اخیر نثری تمام تر و کامل تر از عبارات این رساله و مقدمه، نیافته» است.

نوع نثر او، در ترجمۀ عهدنامه و بعضی آثار دیگرش به خوبی نشان می دهد که او در نگارش تاریخ و وقایع عصر ناصری هم، مانند علوی آوی در ترجمۀ محاسن اصفهان و عهدنامه، شیوۀ ناصح بن ظفر جرفادقانی را می پسندیده و پیوسته به ترجمۀ او از تاریخ یمینی نظر داشته است.

در این دفتر ترجمۀ بدایع ‌نگار تهرانی به همراه دست ‌نوشته ‌ای به خط تویسرکانی از آن ترجمه (مکتوب به سال ۱۲۹۷ ق.) تقدیم خوانندگان شده است.مصححان علاوه بر مقابلۀ نسخه ها، ترجمه را نیز با متن عربی عهدنامه سنجیده است و در پای صفحه به افتادگی ها و احیاناً انحراف ترجمه از اصل اشاره کرده اند. ترجمه مقدمه به انگلیسی این اثر را دکتر محمود امیدسالار بر عهده داشته است.

کتاب عهدنامه مالک اشتر با ترجمۀ محمدابراهیم بدایع نگار تهرانی با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد شاد روی منش و محمود عابدی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب در شمارگان ۲۵۰۰ نسخه، قطع وزیری و به بهای ۱۰۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.

منبع خبر